De Zwitsers zijn een gesloten maar nijver volkje. Denk maar aan het bankgeheim en de enorme banken die er uit zijn voortgevloeid. Vergis je niet, ze kunnen meer dan organiseren. Achter de stoïcijnse facade gaat een leger van commerciële monsters schuil. Maestro’s van de marketing. Met hun peperdure horlogerie overleefden ze een tsunami van goedkope, digitale import uit het oosten. Door hun eigen schaarste te creëeren toont de grafiek van horlogeprijzen door de jaren heen een Alpenlandschap. Vol met pieken.

Zwitserland

Ook op het gebied van voedsel blaast Zwitserland een stevig toontje mee. Nestlé is het grootste voedingsmiddelenconcern van de wereld. Dat wereldwijd kraan- als mineraal water etiketteert. Windhandel dat hun geen windeieren legt. Je gaat je afvragen of er nog wat authentieks uit deze bergstaat komt. Zelfs achter de redelijk onverdachte kaasfondue gaat een wereld van marketing schuil.

Caquelon & rechaud

Zeker, de oorsprong van kaasfondue is Zwitsers. Net als alle ‘hardware’. Traditioneel maak je fondue – een Franse vervoeging van smelten – in een ‘caquelon’, die je boven een ‘réchaud’ – de spiritusbrander – verwarmt. Het eerste beschrijving stamt uit het Zurich van 1699 en maakt melding van een recept om ‘Käss mit Wein zu kochen’. Veelal refereerde kaasfondue aan gerechten die kaas en roereieren mengden. Al waren varianten met room – à la genevoise – en truffels – ‘à la piémontaise‘. Wat we tegenwoordig als racletten bestempelen noemde men vroeger ‘fondue valaisanne’. De Fondue zo als wij die kennen ontstond rond 1875 in de rijke laaglanden in het Franstalige Westen. Gruyere was een te kostbaar export product voor de boeren in de bergen.

kaasfondue
By JHG (Julien29) – Own work, Public Domain
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=238269

Kaasfondue

Fondue werd pas echt populair als nationaal gerecht en exportproduct toen het nationale kaas kartel zich er mee ging bemoeien. Tijdens de tweede wereldoorlog promootte het kaasfondue als ‘spirituele defensie van Zwitserland’ en creëerde regionale varianten op de tekentafel. Die promotie zette men na de oorlog agressief door. Fondue werd als een rustiek berggerecht in de markt gezet. In 1964 promootte men Kaasfondue op de wereldtentoonstelling van New York. Met succes, in de jaren 70 was kaasfondue een knaller op feestjes. Makkelijk te maken, gezellig om te delen.

La Religieuse 

Je vergeet door alle marketing bijna, hoe lekker kaasfondue kan zijn. Om het even of je een eigen mengsel van kazen maakt of gewoon een pakje koopt – met het onvermijdelijke Zwitserse kruis erop. Vergeet in ieder geval niet de caquelon met een teentje knoflook in te smeren en een scheutje Kirsch tot te voegen. Zet het rechaud niet te hoog, de kaas mag niet aanbranden. Wel mag er een dunne bruine laag kaas aan de bodem kleven. In Zwitserland noemt men dat met eerbied ‘La Religieuse’ – Frans voor de non. Dat is de bonus voor de maker, een die geen marketing manager had kunnen bedenken.