Wat is een groot Zweeds export product? Het bestaat uit heel veel losse onderdelen en aan het einde eet je köttbullar, de befaamde Zweedse gehaktballetjes. Precies Smörgåsbord. De vertaling van, voor het gemak maar even accentloze smorgasbord zegt precies wat het is. ‘Smorgas’ betekent boterham en ‘bord’ is Zweeds een tafel (Die niet per se, maar ongetwijfeld van Ikea is). Zweden is het enige land ter wereld dat een buffet als nationaal gerecht heeft. Alhoewel wij in Nederland met onze uit Indonesië ‘gestolen’ rijsttafel nog het meest in de buurt komen.

Smorgasbord
Photo by Tim Cooper on Unsplash

Smorgasbord

Smorgasbord is tegenwoordig geliefd in heel Scandinavië. Je moet het trouwens niet verwarren met smørrebrød. Dat is een hartig belegd Deens roggebrood. Inmiddels ontstijgt de faam de buurlanden. In Angelsaksische landen is het uitgegroeid tot de algemene term voor buffet. Zelfs stak het als een ware viking de Atlantische oceaan over en zette voet in de Verenigde staten. Ook daar spreekt men bij een uitgebreidheid, van eten of zelfs andere zaken over een ’true smorgasboard’. Het is een in de taal ingeburgerd begrip voor een ruime keuze.

Buffet met gangen

Deze van origine feestmaaltijd bestaat in Zweden sinds de 15de eeuw altijd uit minimaal drie gangen. De eerste bestaat traditioneel uit ingemaakte haring en andere soorten vis. Denk daarbij aan gerookte zalm of gravad lax en eventueel paling. Daarna volgen vleeswaren, zogenaamde coldcuts, als rosbief, leverpastei of fricandeau. Uiteraard zijn ook andere koude gerechten mogelijk. De keuze is altijd uitgebreid. Pas dan volgen warme gerechten. In Zweden zijn dat vaak klip-of stokvis. stokvis en de onvermijdelijke gehaktballetjes. Etiquette vereist dat gasten gebruik maken van alle gangen maakt. Eigenlijk moeten ze zelfs een vierde keer naar de tafel. Desserts zijn optioneel. En ja, er bestaat zoiets als Smörgåstårta. Dat is geen flauwe imitatie van het Zweeds. Als kan deze ook vaak hartig zijn, een kunstig opgemaakte salade met de sneetjes brood daar al in verwerkt.